week 45-2023: (door Roger)
‘Vanuit de zijbeuk’ is de vaste column op de zaterdag, die afwisselend wordt ingevuld door kapelaan Roger en Mat. Ze geven zo hun eigen kijk op persoonlijke ervaringen en gebeurtenissen in ons dorp, binnen de kerk of in ‘de grote wereld’. De ene keer ernstig, dan puntig en uitdagend en een volgende keer met een grote knipoog.
11/11
De 11e van de 11e, is de start van het nieuwe Carnavals-seizoen. Ook wel ‘Elluf Elluf’, of ‘d’n Elfde van d’n Elfde’ genoemd. Het vindt plaats op 11 november (11/11). Ieder jaar, op een andere weekdag. In 2023 op een zaterdag.
In Limburg wordt de Vastelaovend naast lokaal, ook altijd centraal afgetrapt. Sinds vorig jaar in de bisschopsstad Roermond, op het Stationsplein. Dat Live uitgezonden wordt, door L1. Het wordt georganiseerd door de “Sjeng Kraft Kompenei. Vernoemd naar de vader van Beppie Kraft. Voorheen vond het populaire evenement, dat met 17.000 kaarten is uitverkocht, altijd plaats op het Vrijthof in Maastricht.
Ook in Brabant gaat het los. Onder andere d’n Elfde van d’n Elfde in Oeteldonk (Den Bosch). Het Elf-Elf feest in de Kruikenstad Tilburg. Elluf-Elluf in Lampegat Eindhoven, en ook in Kielegat Breda. En in Krabbegat, Bergen op Zoom.
Waarom, op de elfde van de elfde? De meest genoemde theorie is, dat elf al eeuwenlang bekendstaat als het getal van gekken en dwazen.
Want: het is ondeelbaar; het zit tussen 2 heilige getallen in: de tien, het getal van de Tien Geboden en twaalf, van het aantal apostelen. En, er zou, een verband zijn met het ‘elfde gebod’ (dat luidt: “Vier het leven” ; geniet ). Een aanvulling, op de Tien Geboden.
En andere veronderstelling is, dat 11/11 voorkomt vanuit armoede. In de Middeleeuwen werd er ook, voor de Kerstmis gevast. Maar dan, uit armoede. Want het vlees uit november (de slachtmaand) moest bewaard worden tot Kerst. En daarmee begonnen ze, op 12 november.
De dag ervoor, werden nog snel de niet-houdbare producten opgemaakt. Het was destijds ook een Heiligendag: van Sint Maarten. En er is ook, nog, een ander verband tussen Sintermerten en Carnaval. Gerelateerd, aan de kalender: St. Maarten markeert het begin van de donkere periode, voor Kerstmis. Veertig dagen na 11 november is het 21 december, de kortste dag van het jaar. Aan het eind van het Sint-Maartensfeest begon de Sint-Maartensvasten. Zoals Carnaval officieel voorafgaat, aan de Veertigdagentijd voor Pasen. Zo gaat Sint Maarten vooraf, aan de voorbereiding op het licht van Kerstmis.
Woordhistoricus Maarten (!) Hoekstra vertelde in 2022 aan Radio NPO5 een andere reden. Namelijk, dat het getal 11 uit twee éénen bestaat. Dit symboliseert, dat iederéén gelijk is. En dat is, volgens hem, ook de reden van alle verkleedpartijen: Iedereen is door de kostuums, die anders zijn dan de functie in het dagelijkse leven, eigenlijk wat ze zelf graag maar willen zijn. En daarin, meer gelijk aan elkaar.
En als klap op de vuurpijl, bij het begin van het nieuwe Carnavalsjaar bestaat er nog een andere theorie. Over de relatie tussen elf, en Carnaval. Aan het einde van de 18e eeuw werd het Duitse Rijnland bezet, door de Fransen. Daar werd toen al flink, Vastelaovend gevierd. En om de Franse bezetters een hak te zetten – Carnaval is namelijk bij uitstek, het feest van de spot – zette men Franse steken op. Soms een kwart, of half, gedraaid.
Waarom ze dan, de elfde van de elfde kozen als datum, voor dit spotfeest? De 3 letters van de principes van de Franse Revolutie: Egalité – Liberté – Fraternité , vormsen samen het woord: ELF.
Kijk z elf maar, welke theorie jou het beste past.
Voor mij, zijn ze allemaal gelijk. Dat spreekt, vanz elf…
Roger
